خلاصه کتاب – سخنرانی و فن بیان به روش TED

راجع به نویسنده کتاب سخنرانی به روش تد، آقای کریس‌اندرسون

کریس اندرسون در سال 1957 در پاکستان به دنیا آمده است. او در دانشگاه آکسفورد به تحصیل رشته فیزیک پرداخت اما پس از مدتی به فلسفه، سیاست و اقتصاد، تغییر رشته داد و در سال 1978 فارغ التحصیل شد. او کار خود را به عنوان گزارشگر روزنامه ها و شبکه های رادیویی آغاز نمود و چندین مجله و وب سایت خبری موفق تاسیس کرد. کریس اندرسون هم اکنون مدیر نهاد غیر انتفاعی Ted است.

مخاطبان کتاب سخنرانی به روش تد

حتما لازم نیست سخنران باشید تا این کتاب را بخوانید، بلکه برای داشتن ارتباط موثر با اطرافیان با هر شغل و موقعیتی به این کتاب نیاز دارید. اگر بخواهید در شغل و تجارت پیشرفت کنید یا بخواهید با سراسر دنیا ارتباط برقرار کنید، اگر نوجوان و دانشجویی هستید که می خواهید اعتماد به نفس خود را در جمع افزایش بدهید یا پدر و مادری هستید که به دنبال برقراری ارتباط موثر با فرزندتان هستید ، این کتاب برای شما مفید خواهد بود چرا که هدف این کتاب ارائه اصول زیر بنای همه سخنرانی های موفق است.

فصل اول: سواد سخنرانی

فکرش را کنید. همین حالا یکی از دوستانتان با شما تماس بگیرد و بگوید که برای مراسم آخر هفته بروید و برای صد نفر سخنرانی کنید.آن هم هیچکس نه! شما! شمایی که فکر سخنرانی نفستان را بند می آورد. اولین فکری که به سرتان می زند این است که بگویید نه . حق دارید. مگر چندبار در عمرتان سخنرانی کرده اید؟ اصلا درباره چه حرف بزنید؟ اگر همه مطالب را فراموش کنید چه می شود؟ اگر صدایتان بلرزد و مردم متوجه لرزش دست و پای تان بشوند چه آبرو ریزی می شود! آن وقت فیلمش دست به دست می چرخد. شاید دیگر نتوانید تا سر خیابان بروید!

راجع به سخنرانی، فکرتان را تغییر دهید

اما چند لحظه صبر کنید. از چه چیزی نگران هستید؟ از اینکه شکست بخورید؟ اگر اینطور نشود چه؟ اگر بگوییم شما یک سخنران منحصر به فرد هستید چه؟ سخنرانی یک قدرت ماورائی و دست نیافتنی نیست.بلکه مهارتی است مانند هزاران مهارت دیگر.درست مثل وقتی که فکرش را نمی کنید که ماشینی را برانید اما موفق می شوید! با این تفاوت که شما مهارت سخنرانی را بهتر از هرچیز دیگری بلدید.

ضرورت سخنرانی

شما در قرنی زندگی می کنید که همان قدر که خواندن و نوشتن لازم است، سخنرانی هم ضروری است. می توانید در خانه بنشینید و با روشن کردن اینترنت هزاران نفر را با خود همراه کنید. ترس، وجه اشتراک همه است. اما ایده هایتان چه می شود؟ اگر حرف های شما زندگی شخص یا اشخاصی را تغییر  بدهد باز هم ترجیح می دهید که سکوت کنید؟ اگر حرف مهمی برای گفتن دارید عقب نکشید.

دو اصل اساسی در سخنرانی به سبک‌ تد

با رعایت اصول زیر می توانید سخنرانی موثری داشته باشید تنها به دو نکته توجه داشته باشید:

1. اصولی که در آینده بیان می شود مانند جعبه ابزار است نه یک دستور شسته رفته! هرکسی با توجه به شخصیت و سلیقه شخصی از ابزارهای مختلف استفاده می کند. به بیان دیگر دانستن این نکات به سخنرانی شما تنوع می بخشد.پس به این اصول به چشم یک فرمول ثابت نگاه نکنید.
2. . خودتان باشید!( دیل کارنگی در کتاب آیین سخنرانی بر این نکته تاکید زیادی دارد) شما یک سخنران منحصر به فرد هستید. دست از تقلید بردارید. اگر هنرمند هستید سعی نکنید تا از یک فیلسوف تقلید کنید. اگر فعال اجتماعی هستید نیازی نیست شبیه مدیران سخنرانی کنید. از ابزاری که در اختیار دارید استفاده کنید تا بیش تر از هروقت، خودتان باشید. دنبال کردن یک فرمول خاص، تکراری و خسته کننده است. شاید سخنرانی شما باعث نشود تا حضار شما را ایستاده تشویق کنند یا برایتان کف بزنند. اما این به معنای بی تاثیر بودن صحبت های شما نیست. در فصل های بعدی بیشتر درباره این موضوع صحبت می کنیم. برای شروع آماده هستید؟

فصل دوم: پرورش ایده

آیا می دانید مهمترین عنصر سخنرانی شما چیست؟ هیچ چیزی مهم تر از ایده شما برای سخنرانی نیست. ایده شما همان موضوعی است که می خواهید درباره آن صحبت کنید. اما آن ایده باید چه چیزی باشد؟ از کشف و اختراعات باشد؟یا شرح یک اتفاق بی نظیر؟ هیچکدام!

بهترین ایده سخنرانی چیست؟

بهترین ایده همان موضوعی است که برای شما اهمیت دارد.اتفاقی که برایتان رخ داده و چه تنها رویای شما باشد.پس، از صحبت کردن درباره موضوعاتی که برایتان بی ارزش است دست بردارید. سخنرانی شما هنگامی منحصر به فرد است که تجربیات شما را در بر بگیرد. سخت نگیرید. به زندگی روزمره تان نگاه کنید. حتما تجربه ی مختص به شما وجود دارد که هیچکدام از چند میلیارد آدم دیگر آن را تجربه نکرده اند.

بدترین حالتِ سخنرانی

اگر می خواهید درباره موضوعی حرف بزنید که از آن بی اطلاع هستید تا می توانید اطلاعاتتان را عمیق کنید.در غیر این صورت فراموشش کنید. هیچ چیزی بدتر از این نیست که درباره موضوعی که از آن بی اطلاع یا کم اطلاع هستید صحبت کنید، هرچند که صدای خوبی داشته باشید یا همه عاشق لبخندتان باشند! پس انتخاب موضوع با شماست.

در سخنرانی پس از انتخاب موضوع، چه باید کرد؟

حالا فرض می کنیم که شما موضوع مورد علاقتان را پیدا کرده اید یا درباره موضوعی که از آن بی اطلاع بودید، اطلاعات جمع آوری کردید. حالا باید چه کار کنید؟ اولین قدم توجه به حیطه دانش شنونده است. یعنی چه؟ یعنی باید از ابزارها و کلماتی استفاده کنید که مخاطب با آن ها آشناست. صحبت به وسیله اصطلاحاتی که تنها برای شما روشن است و برای مخاطب هیچ بار معنایی ندارد یعنی شکست در سخنرانی. هرچقدر هم که موضوع مورد علاقه شما باشد و با شور و شوق بیان کرده باشید.

اولین شرط تأثیرگذاری کلام

اولین شرط اثر گذاری این است که شنونده حرف شما را بفهمد. اگر مخاطب نفهمد که شما درباره چه چیزی صحبت می کنید از چه چیزی تاثیر بپذیرد؟ و با چه چیزی ارتباط برقرار کند؟ اما وقتی حرف شما را متوجه شود، شور و علاقه شما را دریافت می کند و با شما همراه می شود. قدم بعد این است که شما بدانید چه سخنرانی هایی را نباید انجام دهید. این را در فصل بعد بررسی می کنیم.

فصل سوم: چهار نباید ثابت در سخنرانی‌های تد

همان طور که گفتیم سخنرانی مثل مسواک شخصی است. هرکسی روش ویژه خود را برای سخنرانی دارد که باید آن را پیدا کند.به میزان میلیون ها آدم میلیون ها سبک وجود دارد اما سخنرانی هایی هستند که در هرصورت باید از آن ها دوری کنید.

سخنرانی ممنوعه ۱- تبلیغ برای فروش

فرض کنید یکی از دوستان قدیمی، شما را به کافه دعوت می کند تا بعد سالها همدیگر را ببینید و به یاد خاطرات گذشته بخندید و اوقات خوشی را بگذرانید. اما وقتی که او را ملاقات کردید متوجه می شوید که او مشاوره فروش بیمه است و آمده تا شما را بیمه کند و پولی از شما بگیرد. عصبانی می شوید درست است؟

شاید کافه را سریع ترک کنید و دیگر دوست نداشته باشید هیچ وقت اورا ببینید. حس می کنید به شما توهین شده! حالا فکرش را کنید که شما برای مردم سخنرانی می کنید تا کار یا کالای خودتان را تبلیغ کنید. چرا حضار حق عصبانی شدن را ندارند؟ آن ها پای صحبت شما نشسته اند چون امیدوار بودند تا چیز جدیدی از شما یاد بگیرند نه اینکه شما چیزی از آن ها بخواهید!

سخنرانی ممنوعه ۲- جسته گریخته حرف زدن و آمادگی نداشتن

شما موظفید که برای حضار و زمانی که برای شنیدن سخنان شما خالی کرده اند ارزش قائل شوید و از قبل آماده باشید و بدانید از چه چیزی می خواهید صحبت کنید. آن ها آمده اند چون فکر می کنند که شما می توانید چیز با ارزشی به آن ها یاد بدهید. برخی سخنرانان خود را آماده نکرده اند و وقتی در جایگاه قرار می گیرند به این عدم آمادگی افتخار هم میکنند. برای مخاطبان خود ارزش قائل شوید و به عدم آمادگی خود افتخار نکنید!

سخنرانی ممنوعه ۳- سازمان‌های کسل کننده

از سازمان و شرکتی که در آن کار می کنید، از گروهی که با آن ها مشغول کار هستید(هرچند که خیلی گروه خوب و جذابی هستند) صحبت نکنید. چرا که برای شما جذاب است. مخاطبان سخنرانی شما در این شرکتها مشغول به کار نیستند و برایشان اهمیتی هم ندارد.

سخنرانی ممنوعه ۴- سخنرانی بر اساس الهامات

برای همه ما اتفاق افتاده که پس از گوش کردن به سخنرانی دیگران انرژی و شور زیادی را در خود احساس کنیم یا بخواهیم تغییری در روند زندگی بدهیم. این یعنی آن سخنرانی برای ما الهام بخش بوده است. اینکه سخنرانی شما هم جزو سخنرانی های الهام بخش باشد خیلی ایده آل است. اما به این معنا نیست که شما ادای سخنران های الهام بخش را در بیاورید! متوجهید؟ این فاجعه است! شاید دقایق اول شنونده متوجه نشود اما سرانجام دستتان رو می شود. پس به جای اینکه ظاهر سخنرانی را شبیه سخنرانی های اثر گذار کنید، به محتوای سخنرانی خود قوت ببخشید. آن وقت می بینید که محتوا کار خودش را کرده است.

فصل چهارم: درون‌مایه

نکته اصلی سخنرانی درون مایه است. اما درون مایه چیست؟. درون مایه همان طناب محکمی است که تمامی ایده ها و مطالب مورد نظر شما به آن وصل است. به بیان دیگر درون مایه دقیقا همان چیزی است که قرار است به مخاطب بگویید

۳ ویژگی درون‌مایه

ویژگی اول این که درون مایه، باید حدود ۱۵ کلمه باشد. ویژگی دوم، کلیشه ایی نباشد و ویژگی سوم این که بهتر است مشخص و واضح نباشد تا کنجکاوی مخاطب را بر انگیزد اما اگر مشخص هم باشد، همراهی مخاطب با شما آسان تر است.

چگونه درون‌مایه سخنرانی را به دست بیاوریم؟

اولین قدم مهم شناخت شنوندگان است. شما باید تا می توانید از علایق شنوندگان، سطح اطلاعات آن ها و دغدغه هایشان اطلاعات کسب کنید. تا مخاطب خود را نشناسید نمی توانید سخن اثرگزاری خلق کنید.

جذابیت را با محدود‌ کردن سخنرانی بالا ببر

مدت زمانی که در اختیار شماست در نظر بگیرید. مثلا اگر قرار است ۱۵ دقیقه صحبت کنید باید تنها یک موضوع را از یک جهت بررسی کنید. شاید بیان کردن چند بخش از یک موضوع برای شما رضایت بخش و مفید باشد اما فراموش نکنید که مخاطب شما از آن موضوع بی اطلاع است و بیان چند بُعد از یک موضوع در زمان کم تنها سخنرانی شما را مبهم می سازد.

در بیان مطالب به دو نکته توجه کنید

نکته اول این که چرا موضوعِ سخنرانی شما مهم است؟ در تلاشید که دقیقاً چه چیز مهم و حیاتی را به مخاطب منتقل کنید؟

نکته دوم این که فهم آن مطلب بسیار مهم را به وسیله داستان ها و مثال های عینی ساده کنید.

بخشی از سخنرانی‌ات را قربانی کن.

چرا محتوای خود را محدودتر نمی کنید؟ ریچارد باخ می گوید: “کیفیت یک نوشته، به کلمات حذف شده ی آن بستگی دارد.” این درباره سخنرانی هم صادق است. برگه برنده شما این است که از مطلب دوست داشتنی تان بگذرید! ما دوست داریم بسیاری از موضوعات مورد علاقه خود را از همه جنبه ها با دیگران به اشتراک بگذاریم. اما برای بیان همه آن ها وقت نداریم. پس به ناچار باید از مطالب دوست داشتنی مان بگذریم و تنها بخشی از آن را بیان کنیم و آن را به خوبی گسترش بدهیم. سوال این نیست که” آیا می توان در ۱۸ دقیقه سخنرانی کرد؟” بلکه این است که “چه موضوعی را می توان در ۱۸ دقیقه بسط و گسترش داد؟”پس درون مایه خوب، نیازمند مطلبی است که بتوانید در مدت زمان کوتاه مفصل توضیح دهید.

انتخاب ساختار سخنرانی

بعد ازپیدا کردن آن ایده و جهتی که قصد بررسی آن را دارید، باید همه عناصر لازم را در یک چارچوب قرار دهید. اما این چارچوب چیست؟چارچوب همان ساختاری است که محتوای شما را در بر می گیرد. مثل اینکه با چه چیزی سخنرانی را شروع کرده و به پایان برسانید.

ساختار پیشنهادی اول – مسئله محور بودن

در ساختارمسئله محوری باید سه گام بردارید. در گام اول مشکل و مسأله ای که پیش آمده را مطرح میکنید. در گام دوم راجع به اهمیت مسئله صحبت میکنید و این امر را در ذهن مخاطب جا می اندازید که اگر این موضوع حل نشود چه اتفاق وحشتناکی رخ خواهد داد. در گام سوم ضربه نهایی را میزنید یعنی راهکار حل مسئله را ارائه میکنید.

ساختار پیشنهادی دوم – ایده محوری

ممکن است مسئله محوری کمی خسته کننده باشد. در مسئله محوری تکیه بر واقعیت هاست. تکیه بر ” چقدر وحشتناک است اگر این مسئله حل نشود. نه؟” است. اما ایده محوری سرشار از راه حل و تکیه بر ” جالب نیست؟” است.  در ایده محوری از همان اول به سراغ اصل مطلب می روید. برای اثرگذاری ایده محوری هم لازم است که میزان علاقه خود را به آن موضوع مرور کنید. شما به چه اندازه با این موضوع زندگی کرده اید؟ چقدر به آن عشق می ورزید؟ چقدر درباره آن اطلاعات دارید؟ آیا صحبت های شما ارزش وقت مردم را دارد؟ به این سوال ها فکر کنید. درون مایه ایده محور، بیان یک ایده جالب است که از نظر شما بسیار مهم بوده و همچنین برآن کاملاً مسلطید.

فصل پنجم: ارتباط برقرار کردن

در این فصل به این مهم می پردازیم که چگونه می توانید دیگران را در سخنرانی با خود همراه سازید. اگر فکر می کنید که می توانید به زور اطلاعات مورد نظرتان را وارد مغز دیگران کنید سخت در اشتباهید. مغز همه انسان ها برای دفاع و محافظت از افکارهایی که به آن ها وابسته اند سلاح هایی دارند! سلاح بدبینی، سلاح دیرباوری، سلاح نفهمیدن! پس شما برای انتقال مطلب خودتان باید از در دوستی وارد شوید و کاری کنید که مخاطب به شما اعتماد کند.

سخنرانی مثل سفر است

همان طور که گفتیم سخنرانی همانند یک سفر است و شما می خواهید مخاطبان را با خود همراه کنید تا به مقصد مورد نظر برسید. مقصد هرچقدر هم که مهم و با ارزش باشد، تا همسفر شما رغبتی برای شروع این سفر با شما نداشته باشد، سفری آغاز نمی شود و اثرگذاری صورت نمی گیرد.راه های زیادی برای ایجاد ارتباط اولیه وجود دارد که در اینجا ۵ مورد را بررسی می کنیم

راهکار ۱- تماس چشمی برقرار کنید.

تحقیقات نشان داده است که وقتی دو نفربه هم زل می زنند، حالاتشان به همدیگر منتقل می شود. اگر پر از شوق و هیجان هستید، با نگاه کردن به شنوندگان این حس را منتقل کنید. هیچ چیز به اندازه یک لبخند شیرین و طبیعی اثر گذار نیست. مجبور نیستید در اول سخنرانی سریع جمله اول را بگویید. می توانید کمی راه بروید، بخشی از مخاطبان را انتخاب کنید، با آن ها احوالپرسی کنید و در چشمانشان خیره شوید و لبخند بزنید.

راهکار ۲- آسیب‌پذیر بودنتان را بروز دهید.

برخلاف فکر معمول، اینکه به مخاطبان نشان دهید که آسیب پذیرید، بد نیست.مخاطب می بیند که شما هم مثل او هستید.یک انسان ناقص که گاهی دچار اضطراب می شود، مشکلات برای او هم پیش می آید و گاهی شکست می خورد. اگر هنگام سخنرانی دچار اضطراب شدید، این را به شنوندگان بگویید و صمیمیت ایجاد کنید. این همان چیزی است که به آن نیاز دارید. البته توجه داشته باشید که بیش از حد روی آسیب پذیر بودنتان تکیه نکنید. چرا که هرچقدر نشان دادن مقداری از آسیب پذیر بودنتان، رابطه اولیه شما با مخاطب را تقویت می کند، نشان دادن بیش از حد آن، سخنرانی را بی اثر می کند.( دیل کارنگی در کتاب آیین سخنرانی تاکید می کند که اضطراب خودتان را در مقابل جمعیت بروز ندهید.)

راهکار ۳- آن‌ها را بخندانید

اگر آدم شوخ طبعی هستید و اطرافیان از شوخی های شما به خنده می افتند از این موهبت در سخنرانی خود استفاده کنید. درست مثل اینکه تمام موانع برداشته شده و شنونده علاقمند می شود تا به صحبت های شما توجه کند. خنده حالت تدافعی افراد را ازبین می بردو بطور ناگهانی فرصتی برای برقراری ارتباط با آنها در اختیار سخنران قرار می دهد. شاید با بیان داستان های خنده دار هرچند که با موضوع مرتبط باشند، روند داستان کند شود، اما رابطه ناگسستنی و قوی بین شما و مخاطب ایجاد می شود و همین با ارزش است. اما اگر آدم شوخ طبعی نیستید، تحت هیچ شرایطی از این ابزار استفاده نکنید.شوخ طبعی هرچقدر که موثر و راهگشا باشد در صورتی که به درستی انجام نشود، خود مانعی میان شما و مخاطب می شود.

تکمیل راهکار ۳- چهار نکته حیاتی درباره شوخ طبعی

درباره شوخ طبعی نباید این نکات را فراموش کنید:

• شوخی کردن درباره نژاد، قومیت، هویت، جنسیت،سیاست، شاید در لحظه همه را به خنده بیندازد اما در طولانی مدت اثر منفی و برعکس دارد.امکان دارد که از شما زده شوند
• از کنایه زدن و استفاده از جناس و استعاره ها و تشبیه های آبکی پرهیز کنید.
• شوخی را طولانی نکنید.
• از شعرهای خنده دار خیابانی و جملات بی ادبانه و توهین آمیز پرهیز کنید.

راهکار ۴- غرورتان را کنار بگذارید.

هیچ کس دوست ندارد پای صحبت های آدم مغرور بنشیند، چه برسد به اینکه حرفی را از او قبول کند.(دیل کارنگی در کتاب آیین سخنرانی کاملا موافق این نکته است)پس هرچقدر هم که خوب و موفق هستید، از خودتان تعریف نکنید.

راهکار ۵- از داستان استفاده کنید.

کاربردی ترین ابزار در هرجای سخنرانی، بیان داستان است.داستانی از تجربه خودتان یا نزدیکان. خصوصا اگر این داستان درباره شکست ها، بد شانسی ها و خطرها باشد، تاثیرش چند برابر خواهد بود. در آن لحظه شنونده کاملاً با شما همراه می شود. چون برای خودش هم اتفاق افتاده است و حال شما را می فهمد. البته باید دقت کنید که داستان ها این حس را ایجاد نکنند که در حال سوء استفاده عاطفی از جمعیت هستید و راه تشخیص آن، این است که داستان شما واقعی باشد. همیشه این سؤال را از خود بپرسید که آیا این داستان را برای دوستان نزدیکتان هم تعریف می کردید؟ همان طور که دوستان شما می توانند تشخیص بدهند که این داستان احساس واقعی شما را بیان می کند یا نه، شنوندگان هم متوجه می شوند. در فصل ششم درباره ابزار داستان گویی بیشتر صحبت می کنیم.

راهکار ۶- پرهیز از سیاست

قاتل پیوند و ارتباط چیزی نیست جز سیاست! اگر مخاطبان شما دیدگاهی خلاف شما دارند از بیان مسائل سیاسی پرهیز کنید. به جای آن تا می توانید بر روی وجوه مشترک انسانی تکیه کنید. بیان مسائل اختلاف بر انگیز تنها نتیجه ایی که به دنبال دارد این است که مخاطب از همان اول به صحبت های شما گوش نمی دهد.

فصل ششم : نقل داستان

همه ما داستان ها را دوست داریم و با آن ها بزرگ شدیم. با شخصیت های داستان ارتباط بر قرار می کنیم. با استرس آنها دچار اضطراب می شویم و با شادی آن ها شاد. برای همین دوست داریم پایان داستان ها را بفهمیم. بنابراین استفاده از داستان در سخنرانی کنجکاوی مخاطب را بر می انگیزد و رابطه قوی ایجاد می کند.

۶ نکته مهم در استفاده از داستان

نکته اول- یادتان باشد قرار نیست صرفا داستان بیان کنید تا مخاطب به خاطر کنجکاوی سخنرانی شما را دنبال کند بلکه هدف اصلی گره خوردن داستان با ایده شماست.

نکته دوم- شما از داستان ها استفاده می کنید برای بیان ایده خود به صورت غیر مستقیم.

نکته سوم- برای فهم داستان و جلوگیری از ابهام واردجزئیات داستان بشوید اما نه به اندازه ایی که هدف داستان فراموش شود.

نکته چهارم- ارزش داستان شما به واقعی بودنش است. پس سعی نکنید با اغراق، این ارزش را از بین ببرید.

نکته پنجم- تمثیل بهترین شیوه داستان سرایی است.با این روش مطمئن می شوید که مخاطب را به مقصد نهایی معنا رسانده اید. تمثیل های مناسب الهام بخش و سرگرم کننده اند.

نکته ششم- به خاطر داشته باشید. هرچقدر که داستان سرایی موثر است، استفاده از تشبیهات نامناسب گیج کننده است.

در فصل بعد درباره شیوه توضیح دادن صحبت خواهیم کرد.

فصل هفتم: توضیح دادن

توضیح دادن یعنی چه؟ توضیح دادن یعنی اضافه کردن معلوم جدید به معلومات قبلی مخاطب یا روشن تر ساختن معلومات قبلی. اگر شما می خواهید بذر ایده را در دل ها بکارید یکی از ابزارهای به درد بخور، توضیح دادن است. اما آیا هر توضیحی اثر بخش است؟

ویژگی توضیح اثربخش چیست؟

ویژگی اول- استفاده از مطالب آشنای ذهن مخاطب برای جلوگیری از گیج شدن مخاطب

ویژگی دوم- برانگیخن کنجکاوی مخاطب با طرح پرسش هایی مانند چرا و چگونه؟

ویژگی سوم- بیان مطالب به صورت پیوسته و به هم مرتبط

ویژگی چهارم- استفاده از تشبیه برای روشن شدن مطلب در ذهن مخاطب

ویژگی پنجم- به کارگیری مثال های عینی و شخصی به جای مسائل کلی و ابهام برانگیز

طلسم دانش

طلسم دانش چیزی نیست جز یک فکر اشتباه: فکر می کنیم وقتی مطلبی برای ما روشن است حتما برای دیگران هم روشن است. همه ما دچار طلسم دانش هستیم. بطور مثال فکر میکنیم لغات تخصصی که برای ما مفهومی کاملاً روشن و بدیهی دارد، برای همگان قابل فهم است. بسیاری از اصطلاحات و کلماتی که در حیطه تخصص خود بکار می بریم برای دیگران ناآشنا و غیرقابل فهم است ولی ما فکر میکنیم که مخاطبان ما مثل خودِ ما آنها را می فهمند.

غلبه بر طلسم دانش

به خاطر داشته باشید سخنرانی یک سطل نیست که محتوا را در آن بریزید. سخنرانی یک فرایند است برای رساندن مطلب به مخاطب و این فرایند آهسته و پیوسته است. برای غلبه بر طلسم دانش لازم نیست نکات مهم تخصصی را حذف کنید اما تا می توانید از لغات و اصطلاحات تخصصی کم کنید. برای ساده کردن مفاهیم تخصصی از ابزار توضیح دادن استفاده کنید. سخنرانی را به صورت فرآیندی و مرحله به مرحله پیش ببرید و با مثال و تشبیه مطالب خود را بسط دهید. و نکته آخر این که قبل از سخنرانی توضیحاتتان را به فرد دیگری ارائه دهید تا قسمتهای نامفهوم و نیازمند توضیح دقیقاً مشخص شود.

فصل هشتم: متقاعد کردن

تولید دیدگاه جدید قبل از اینکه به ساختن نیاز داشته باشد، به تخریب افکار اشتباه گذشته نیاز دارد. تا شما فکر اشتباه را به چالش نکشید و برای درستی خلاف آن استدلال نیاورید، آن فکر ماندگار خواهد بود. اما دقت کنید که این کار آهسته صورت بگیرد تا مخاطب مقاومت نکند و به شما بدبین نشود. اما چگونه؟

قدرت استدلال

استدلال یعنی جایگزین کردن دیدگاه فرد با دیدگاهی بهتر. استدلال از دو بخش مقدمات و نتیجه گیری تشکیل شده است که اگر مقدمات مورد پذیرش مخاطبان قرار گیرد، مخاطب یا خودش به نتیجه میرسد یا به ناچار، نتیجه را میپذیرد.

استفاده از برهان خلف

از باطل بودن خلاف مدعای خود به نتیجه برسید. به جای اثبات ادعای خود برای خلاف ادعای خود مقدمه چینی کنید و از اشتباه بودن خلاف ادعا به درستی مدعای خود برسید. این روش در منطق به برهان خلف مشهور است.

 خدشه‌دار کردن اعتبار ادعای مخالف

قبل از بیان ادعای خود و اثبات آن، ادعای مخالف را کم اعتبار جلوه دهید. البته به خاطر داشته باشید کهاین راه حساسیت قابل توجهی دارد. به همین علت به مسائل اشاره کنید نه اشخاص، تا سخن منطقی تان به بدگویی کشیده نشود.

به جای بیانِ راه‌حل درست، تمام راه‌حل‌های دیگر را نفی کنید

به جای آن که از همان ابتدا راه حل درست را بیان کنید، به بررسی راه حل های دیگر بپردازید و اشتباه بودنشان را ثابت کنید. در نهایت راه درست مشخص می شود. این راه یک مزیت اساسی دارد و آن برانگیختن حس کنجکاوی مخاطب است.

نکات تکمیلی در مورد استدلال

نکته اول- افرادی که سخنرانی های منطق محور را دوست دارند زیاد نیستند.

نکته دوم- استدلال در طولانی مدت اثرگذار است نه کوتاه مدت. پس همان ابتدا انتظار نداشته باشید همه مخاطبان، در مقابل استدلال های شما تسلیم شوند.

نکته سوم- استدلال های خود را با  ابزارهای هیجان آفرین مثل داستان، مثال های عینی، تصاویر جذاب، شوخ طبعی، کسب اعتبار با ذکر تایید چند شخص دیگر همراه کنید تا تأثیر آن بیشتر شود

فصل نهم: پرده‌برداری از ایده‌تان

در فصل های گذشته به معرفی ابزارهایی مانند داستان سرایی، توضیح دادن و متقاعد کردن پرداختیم. اما تنها راه ساده و مستقیم، نمایش دادن ایده تان است. شما می توانید برای نمایش دادن ایده تان از تصاویر استفاده کنید فقط لازم است تصاویر کاملاً واضح بوده و البته به هم مرتبط باشند تا مخاطب را به سمت ایده تان هدایت کند. اگر ایده شما وسیله ایی است که اختراع کرده اید، آن را به جمعیت نشان دهید. اگر ایده شما رویایی است که در آینده محقق میشود تصاویری از آن ارائه دهید که همه را مجذوب کند.. روی عملی بودن چشم اندازتان تکیه کنید و بیشتر بر جنبه های انسانی و امیدوارکننده تکیه کنید تا تکنولوژی. در مجموع از شوخ طبعی برای از بین بردن عدم راحتی مخاطب بهره ببرید.

نکته ای مهم در استفاده از تکنیک ها:

یادآوری این نکته ضروری است که اجازه ندهید تکنیک های یادشده شما را محدود کنند. شما می توانید از برخی از آن ها استفاده کنید یا چند ابزار را باهم ترکیب کنید و یا از همه استفاده کنید. مهم این است که این ابزارها کمک کنند تا خودِ واقعی تان باشید.

فصل دهم: فیلم‌ها و تصاویر

در قرن بیست و یکم بیشتر از هروقت دیگر، قدرت در دست رسانه هایی مانند تصویر،فیلم،صوت، انیمیشن و…است. سخنرانی هم از این واقعیت جدا نیست.شما با استفاده از این ابزارها می توانید تاثیر سخنان خود را چند برابر کنید. اما آیا استفاده از هر تصویری بهتر از عدم استفاده از آن است؟ مطمئناً اینطور نیست. یک سخنرانی خالی از تصاویر و فیلم به مراتب بهتر از یک سخنرانی با تصاویر نامربوط است. اما اسلایدها و فیلم خوب چه ویژگی هایی دارند؟

۸ نکته راجع به طراحی اسلاید

• تصاویر بکار رفته در اسلایدها واضح و روشن و در نهایت زیبایی باشند.
• اسلایدها متناسب با توضیحات شما قرار بگیرند و پس و پیش نشوند.
• هر اسلاید به یک ایده اشاره کند(اسلاید های شلوغ مخاطب را گیج می کنند.)
• درصورت زیاد بودن مطالب آن ها را در چند اسلاید تقسیم کنید.
• با تمام شدن توضیحات یک اسلاید، همچنان بر روی آن نمانید.
• به جای آوردن تمام مطالب مورد نظر تنها به چند جمله یا پرسش مرتبط اکتفا کنید.
• کلمات مهم را با فونت متفاوت با دیگر کلمات بیاورید.
• از فونت خوانا و زیبا استفاده کنید.

یک نکته راجع به انتخاب فیلم

در یک سخنرانی ۱۸ دقیقه ای حداکثر ۳ تا ۴ ویدئوی کوتاه با مدت زمان کمتر از ۳۰ ثانیه نشان دهید.

پس از تصمیم درباره ابزارهای سمعی و بصری، نوبت به انتخاب کلمات می رسد.در فصل آینده درباره آن صحبت خواهیم کرد.

فصل یازدهم: نگارش متن

برای ارائه سخنرانی راه های زیادی وجود دارد. مهم این است که شما با کدام روش راحت هستید. چرا که وقت عمل شما باید با مشکلات احتمالی روبه رو شوید.

ریسک‌های حین سخنرانی

در ادامه به ۶ مشکل که احتمال دارد حین سخنرانی به سراغتان بیاید اشاره میکنیم.

۱- کمبود وقت

۲- ارتباط بین توضیح دادن و اسلایدها به هم بخورد.

۳- استرس بگیرید.

۴- عدم موفقیت در برقراری ارتباط چشمی با مخاطبان

۵- از جانب مخاطبان شور و شوقی که منتظرش بودید را دریافت نکنید.

۶- همه چیز را فراموش کنید.

نگران نباشید

با تمرین به مرور بر همه این مشکلات چیره می شوید. تنها کافی است روش مناسب خودتان را پیدا کنید. اگر در حفظ کردن مطالب ضعیف هستید، مجبور نیستید این راه را انتخاب کنید. از ابتدا باید تصمیم بگیرید: آیا می خواهید سخنرانی تان را به طور کامل و جمله به جمله بنویسید تا بعدا از روی آن بخوانید یا حفظ کنید؟ یا تنها قالب سخنرانی را یادداشت کنید و فی البداهه درباره آن صحبت کنید؟

حالت اول: سخنرانی با نوشتن تمام متن

در حالت اول باید متن را واو به واو بنویسید. این روش دو فایده دارد:

اول- استفاده درست از زمان و جلوگیری از کمبود وقت

دوم- ارائه متن کامل سخنرانی به میزبان، قبل از ارائه

اما یک نقص بزرگ دارد و آن این است که اگر نگارش متن به خوبی صورت نگیرد ارتباط مخاطب و شما قطع می شود و اینطور به نظر می رسد که در حال خواندن یک متن هستید و تعاملی وجود ندارد. در این حالت شنونده صمیمیت و صداقتی از جانب شما دریافت نمی کند.

نکات کلیدی در سخنرانی با نوشتن تمام متن

اگر این روش را انتخاب می کنید به این نکات توجه کنید:

نکته۱- متن را به قدری بخوانید و تکرار کنید که گویی آن را حفظ شده اید و کسی متوجه خواندن شما از روی یک متن نشود.

نکته۲- در حال رجوع به متن، نگاهتان رو به بالا و مخاطبان باشد.

نکته۳- تسلط بر متن به معنی بر کردن مطالب نیست. بلکه زندگی با کلماتی است که قصد بیان آن را دارید.

نکته۴- از لحن محاوره استفاده کنید تا صمیمیت ایجاد شود.

نکته۵- حس و شور لازم را حفظ کنید.

نکته۶- قبل از ارائه اصلی برای دیگران ارائه دهید. یا صدای خودتان را ضبط کنید و به آن گوش دهید.

حالت دوم: سخنرانی با نوشتن تیترهای کلیدی

اگر روش دوم را انتخاب و بدون نوشتن تمام مطالب سخنرانی می کنید باید نکات زیر را به خاطر بسپارید:

نکته۱- بداهه گویی با عدم آمادگی برای سخنرانی کاملا متفاوت است. در بداهه گویی فرد می داند که قصد بیان چه مطالبی را دارد. تنها جملات را در لحظه انتخاب می کند. اما شخصی که آمادگی سخنرانی ندارد نمی داند چه میخواهد بگوید برای همین یک سخنرانی بهم ریخته را تحویل مخاطب می دهد.

نکته۲- در این روش احتمال اینکه با کمبود وقت مواجهه شوید بیشتر است. برای همین

• از قبل ارائه تا می توانید تمرین کنید.
• برای ۹۰ درصد زمان برنامه ریزی کنید نه ۱۰۰ درصد.
• برای جلوگیری از فراموشی نکات مهم، آن ها را یاداشت کنید و با خود به همراه داشته باشید.

توصیه پایانی این فصل

در پایان این فصل تکرار این نکته ضروری است که روش خودتان را با توجه به روحیات و شخصیت تان پیدا کنید. اینکه در لحظه سخنرانی کنید حتی اگر مطالب را فراموش کنید بهتر از صحبت مانند یک ربات بی احساس است. اینطور فکر نمی کنید؟

فصل دوازدهم: تمرین

فرقی نمی کند که چه نوع سخنرانی را انتخاب کرده باشید. اینکه همه متن را بنویسید یا بداهه بگویید در هر صورت آنچه که بیشتر از هرچیزی به آن نیاز دارید تمرین است، تمرین و تمرین. همان طور که هیچ موسیقیدانی بدون تمرین به خوبی نمی نوازد، هیچ سخنرانی بدون تمرین، نمی تواند سخنرانی موثری داشته باشد.

فواید تمرین

آن قدر تمرین کنید که درخواب هم در حال سخنرانی باشید. قبل از ارائه اصلی برای نزدیکان و افراد قابل اعتماد خارج از حوزه تخصصی خود سخنرانی کنید تا علاوه بر بالا رفتن اعتماد به نفس، از قابل فهم بودن سخنرانی مطمئن شوید.با تمرین زمان را بهتر کنترل می کنید و نقاط قوت و ضعف را می شناسید. دیل کارنگی در کتاب آیین سخنرانی در اهمیت این مهم می گوید:” تا تمرین نکنید  نمی توانید بفهمید که چگونه سخنرانی می کنید، در نتیجه از سخنرانی کردن خود هراس دارید.”

فصل سیزدهم: آغاز و پایان

نوع سخنرانی شما هرچه باشد، شما به یک شروع و پایان خوب نیازمند هستید.یکی از قدرتمند ترین شروع ها، جلب کردن توجه مخاطب است.

۶ پیشنهاد سازنده برای طراحی شروع سخنرانی

پیشنهاد۱- تصور کنید که اگر قرار بود از ایده تان فیلم بسازید یا رمانی بنویسید، از صحنه اول چگونه پرده برداری می کردید؟ کمی دراما اضافه کنید.

پیشنهاد۲- بر انگیختن حس کنجکاوی مخاطب با طرح معما گونه ایده و بیان جنبه های شگفت آور.

پیشنهاد۳- استفاده از ویدئو و تصاویر جذاب

پیشنهاد۴- نشان دادن اشیاء جذاب

پیشنهاد۵- استفاده از جملات جذابی مانند:” این ویدئو زندگی مرا تغییر داد”،  “این هم اسلاید اول.حدس می زنید دقیقا چیست؟”

پیشنهاد۶- درباره هدفتان توضیح دهید و راهنمایی کنید اما همه مطلب را لو ندهید. چرا که مخاطب با فهمیدن تمام هدفتان انگیزه ای برای گوش کردن به ادامه سخنرانی را ندارد.

تکنیک های یادشده را به هرنحوی که دوست دارید به کار ببرید. هزاران راه دیگر وجود دارد که شما مبدع آن هستید. پس از انتخاب شروع، سراغ پایان می رویم.اگر سخنرانی را تا پایان خوب پیش برده اید، پس با یک پایان ناموفق خرابش نکنید!

پایان‌های ناموفق را بشناسید

هیچوقت سخنرانی خود را با جملاتی که در ادامه می آید یا مشابه آن، خراب نکنید

-“متاسفم.دیگر حرفی برای گفتن ندارم!” ( دیل کارنگی در کتاب آیین سخنرانی می گوید هیچگاه این حرف را نزنید. هر زمان حرف دیگری برای گفتن ندارید،بدون هیج حرف دیگری کنار بروید.)

-“متاسفم.وقت تمام شده اما مسائل مهم دیگری برا گفتن مانده…”

-“ممنونم که صحبت های من را تحمل کردید!”

چند پیشنهاد برای یک پایان منحصربفرد

پیشنهاد۱- پس از توضیح ایده تان، تصویری وسیع تر از موضوع ارائه دهید. نوعی آینده نگری را مطرح کنید که پس از تحقق ایده تان به وقوع می پیوندد

پیشنهاد۲- مخاطبان را به عمل کردن تشویق کنید.

پیشنهاد۳- نشان دهید که شما هم به ایده تان پایبند هستید و برای عمل به آن شور و شوق دارید.

پیشنهاد۴- اگر می توانید ایده تان را به یک ارزش و یک بینش ارزشمند تبدیل کنید.

پیشنهاد۵- خلاصه ایی جذاب و کوتاه از تمام مطالب گفته شده ارائه کنید.

پیشنهاد۶- از نقطه آغاز تولد ایده تان پرده برداری کنید.

پیشنهاد۷- از شعر و متن ادبی مناسب استفاده کنید. فقط از متناسب بودن آن مطمئن شوید.

در آخر به یاد داشته باشید که حتما برای پایان سخنرانی خود برنامه ریزی کنید چرا که پایان خوب همیشه در ذهن مخاطب ماندگار خواهد ماند.

فصل چهاردهم: گنجه لباس

سؤالی که میخواهیم به آن پاسخ دهیم اینست: برای سخنرانی چه بپوشید؟

– انتخاب لباس را به لحظات آخر موکول نکنید

– لباسی که با آن راحت هستید انتخاب کنید.چه رسمی باشد چه غیر رسمی.

– از پوشیدن لباس های خیلی گشاد یا خیلی تنگ خودداری کنید.

– از دیگران نظر بخواهید. عموماً تصویری که آن ها از شما می بینند درست تر از تصویری است که شما در آیینه می بینید.

– اگر قرار باشد از سخنرانی شما فیلمبرداری شود از فیلم بردار راجع به رنگ و شکل لباس نظرخواهی کنید

– بیشتر از اینکه به لباس توجه کنید به ایده تان توجه کنید.

فصل پانزدهم: آمادگی ذهنی

مهمترین نکته که باید درنظر داشته باشید این است که همه برای سخنرانی دچار استرس می شوند و این امر هیچ استثنایی ندارد. استرس قبل از سخنرانی، یک امر عادی است.  برای کنترل آن اقدامات زیر را انجام دهید.

۸ روش کنترل استرس قبل از سخنرانی

۱- تنفس های دیافراگمی را فراموش نکنید.

۲- آب بخورید.

۳- با معده خالی سخنرانی نکنید.

۴- آسیب پذیر بودنتان را پنهان نکنید.

۵- دنبال چهره های آشنا بگردید و به آن ها نگاه کنید.

۶- برای اشتباهات احتمالی از قبل برنامه ریزی کنید.

۷- روی محتوای صحبت تان تمرکز کنید نه جملات.

۸- از ترس تان اهرم فشاری بسازید برای اینکه بیشتر تمرین کنید.

فصل شانزدهم:چیدمان

اهمیت چیدمان فیزیکی( تریبون، سکو، مانیتور و…) را دست کم نگیرید. بهترین چینش برای شما پنهان شدن پشت سکو است تا جمعیت تنها صورت شما را ببیند. اما این برای مخاطب آزاردهنده است که نتواند تمامیت شما را ببیند و ارتباط مطلوب شکل نمی گیرد.

شاید برخی فکر کنند که با پنهان شدن پشت سکو سخنران قصد پنهان کردن آسیب پذیر بودنش را دارد اما اگر این کار برای او راحتی و آرامش را به دنبال دارد چه اشکالی دارد؟ اگر اعتماد به نفس کافی دارید، بدون تریبون حاضر شوید. در غیر این صورت، کاری را انجام دهید که برایتان آرامش بخش است.

فصل هفدهم: صدا و حضور

یک سؤال بسیار مهم در مورد سخنرانی اینست. چرا سخنرانی می کنید در حالی که می توانید به راحتی متن سخنرانی را برای هزاران نفر بفرستید؟ کتاب ها و نوشته ها هم مطالب را به ما انتقال می دهند. پس برتری سخنرانی بر نوشته در چیست؟

بزرگترین برتری سخنرانی بر نوشته

سخنرانی ها الهام بخش اند. بین سخنران و مخاطب در لحظه رابطه عمیقی شکل می گیرد و احساسات شما در همان زمان به مخاطب منتقل می شود. اینکه چه می گویید مهم است. اما این که “چگونه” می گویید مهم تر است.

نکات کلیدی در خصوص فن بیان

– قبل از سخنرانی متن سخنرانی را بنویسید. زیر کلمات مهم خط بکشید. آن ها را متفاوت از کلمات دیگر بیان کنید. کلمات را واضح، شمرده شمرده و درست ادا کنید. در نهایت سخنرانی را برای خودتان اجرا کرده و صدایتان را ضبط کنید و بارها گوش دهید.

– از مطالب کم ارزش سریع عبور کنید

– لحن محاوره ایی را حفظ کنید تا تصنعی نشود. از لحن کسی تقلید نکنید. مثل همیشه صحبت کنید. عادی و محاوره ایی

– به ایده خود فکر کنید و به جای کلمات سنگین، نشان دهید که موضوعتان چقدر هیجان انگیز است.

-جایی بلندتر و جایی آرامتر صحبت کنید. با یک تُن صدا حرف نزنید اما تُن صدایتان را بیش از حد بالا نبرید.

– هنگام سخنرانی راه نروید. صاف بایستید و از زبان بدنتان هم در انتقال مفاهیم استفاده کنید.

و در آخر این فصل تاکید می کنیم که خودتان باشید و به روش خودتان عمل کنید.

فصل هجدهم: خلاقیت در فرمت سخنرانی

حتما لازم نیست که با شیوه معمول مطالب را بیان کنید. شما برای خلاقیت در سخنرانی می توانید از راه های متعددی بهره ببرید.

– اگر ایده سخنرانی تان درباره ماده خاص یا شی خاص است می توانید آن را به روی صحنه بیاورید.

– از راه برانگیختن چند حس مخاطب بهره ببرید. مثل آشپزی که به طور زنده روی صحنه آشپزی می کند و عطر غذا کل سالن را پر می کند.

– استفاده از مصاحبه با تصویر

– استفاده از موسیقی متن

– استفاده از فونت های خاص در اسلاید ها.

– سخنرانی دو نفره( البته اگر باهم هماهنگی کامل را دارید)

– سخنرانی با فرد مخالف به شیوه مباحثه

– استفاده فرمت دادگاه( آوردن شاهد و..)

– استفاده فراوان از اسلاید به جای توضیح دادن

– شغل یا هنرتان را به صورت زنده به نمایش بگذارید.

– اگر درباره زندگی شخصی سخنرانی کرده اید، می توانید در پایان،

آن شخص را روی صحنه دعوت کنید. البته اگر حرفی برای گفتن دارد.

– سخنرانی به صورت مجازی با مخاطبین حاضر در سالن.

– سخنرانی کاملا مجازی بدون مخاطبین حاضر.

فصل نوزدهم: رنسانس تاریخی

چه بخواهیم چه نخواهیم جهان رو به پیشرفت و هوشمند شدن است. دنیای آینده با دنیای فعلی متفاوت خواهد بود. هرچقدر امروز به سخنرانی نیاز دارید در آینده این نیاز چند برابر خواهد شد. با پیشرفت فناوری، عرصه های دانش دگرگون می شوند و انسان ها بیشتر از قبل به دانستن علوم دیگر نیازمند می شوند. منظور از دانستن نه به معنای تخصصی یادگرفتن دانش، بلکه دانستن و درک ربط یک دانش با دانش دیگر است.یعنی شناخت بستر آن دانش و این نیازمند اشتراک گذاری علوم مختلف توسط افراد است. اما چگونه می توان مطالب را به نحوی بیان کرد که افراد غیر متخصص متوجه آن شوند؟ این همان مهارتی است که به فن سخنرانی از آن یاد و درباره آن صحبت کردیم.

فصل بیستم: همه ما نیاز به سخنرانی داریم

دومین عاملی که اهمیت سخنرانی در آینده را به ما نشان می دهد، انقلاب تکنولوژی است. با پیشرفت و توسعه اینترنت و فضاهایی مانند یوتیوب و اینستاگرام، این امکان فراهم شده تا هرکسی در هر زمان و جغرافیایی از سخنرانی خود فیلم بگیرد و مخاطبان خود را داشته باشد. این فرصت علاوه بر کشف استعداد ها، برکسب مهارت های متعدد تاثیر گذاشته است. این جریان روز به روز در حال گسترش است و به خوبی نشان می دهد که ما در عصر سخنرانی حضور داریم و برای رسیدن به اهدافمان(هرچه که می خواهد باشد) به مهارت سخنرانی نیازمندیم.

فصل بیست و یکم: نوبت شما

انسان ها بیشتر از قبل به هم نزدیک شده اند.نه تنها به خاطر پیشرفت تکنولوژی، بلکه به خاطر درک عمیق نسبت به یکدیگر. هر کدام از ما ایده و دغدغه ایی در سر داریم. دست به کار شوید. ایده تان را به روش خودتان با دیگران به اشتراک بگذارید. این بار شما آینده را بنویسید.